W swojej codziennej pracy napotykam wielu specjalistów z różnych dziedzin, których zwykle wspólnym mianownikiem jest chęć lub konieczność generowania zysku – wszak jest to podstawowy cel każdego przedsiębiorstwa. Ten cel ujmowany jest w różny sposób i czasami nosi różne nazwy, zdarza się że w różnych językach. Mówimy o zysku, dochodzie, czy wspomnianej w tytule marży (ang. margin). Niestety równie często jestem świadkiem tego jak marża, która jest dość prostą miarą, jest źle liczona. To bardzo istotne, bowiem jest ona liczona właściwie w każdej branży a błędy w wyliczeniach mogą bezpośrednio wpływać na kondycję przedsiębiorstwa przez błędnie podejmowane decyzje biznesowe.
Naturalnie marża kojarzy nam się ze sprzedażą towarów czy usług, jednak liczona jest również na poziomie zarządczym przy ustalaniu np. marży EBITDA. Z pewnością również każdy kredytobiorca zetknął się z tym pojęciem przy zawieraniu umowy z bankiem. Przyjrzyjmy się problemowi bliżej od podstaw. Właściwie we wszystkich przypadkach marżę liczymy tak samo. Dla łatwości tłumaczenia przyjmiemy klasyczny przykład firmy handlowej, która kupuje jakiś towar, aby sprzedać go następnie drożej. Doświadczenie podpowiada mi, że ten przykład trafia najszerzej do świadomości tych osób, które nie są do końca przekonani jak liczy się marżę.
Przykład 1.
Firma kupuje 3 opakowania zbiorcze czekolady. W każdym opakowaniu mamy 20 sztuk, zatem łącznie 60 sztuk. Cena zakupu 1 szt. to 1,29 zł. Naturalnie chcemy ją sprzedać drożej, aby zarobić. Detaliczna cena rynkowa to 3,59 zł i na takim poziomie została ustalona cena sprzedaży. Wszystkie produkty zostały sprzedane. Ile wynosi marża?
To zależy co autor pytania miał na myśli? Marżę jednostkową, wartościową, procentową, marżę na sprzedaży a może z działalności operacyjnej? Skupmy się na podstawowym podziale rodzajów marż.
Możemy podzielić marżę na:
• procentową i wartościową (tzw. masę marży)
• jednostkową i łączną
W tym przypadku będziemy liczyć marżę po uwzględnieniu jedynie ceny zakupu (często nazywana w firmach Marżą 1 czyli marżą pierwszego poziomu). Z resztą na tym etapie nie mamy jakichkolwiek innych danych do wyliczenia kolejnych poziomów marż. Dla ułatwienia wszystkie dane będą na bieżąco zaokrąglane do 2 miejsc po przecinku.
Przykład 1. – rozwiązanie
Na początek wyliczymy marżę jednostkową wartościową.
cena sprzedaży – cena zakupu = zysk jednostkowy lub marża wartościowa jednostkowa
3,59 – 1,29 = 2,3
Możemy wyliczyć również marżę wartościową łączną
wartość sprzedaży – wartość zakupu = zysk łączny/marża wartościowa łączna
(3,59 * 60) – (1,29 * 60) = 138,0
Przechodzimy do wyliczenia marży jednostkowej procentowej ze wzoru:
Marża% = (cena sprzedaży – cena zakupu) / cena sprzedaży
(3,59 – 1,29) / 3,59 = 2,3 / 3,59 = 0,6407 czyli 64,07%
Marża procentowa łączna
[(3,59 * 60) – (1,29 * 60)] / (3,59 * 60) = 138 / (3,59 * 60) = 0,6407 czyli 64,07%
Mimo, iż póki co wniosek nie jest zbyt odkrywczy i bazuje na najprostszej matematyce, zapiszę go. Marża procentowa jest taka sama w ujęciu łącznym i jednostkowym. A różna w ujęciu wartościowym.
Interpretacja: na 1 sztuce zarobiliśmy 2,3 zł, zaś na całej transakcji 138 zł. Marża (zysk) stanowi 64,07% przychodu/ceny sprzedaży
(3,59 * 64,07%) = 2,3
(3,59 * 60 * 64,07%) = 138,0
Spojrzymy teraz na marżę w nieco inny sposób. Wszystkie kolejne przykłady są kontynuacją pierwszego.
Przykład 2. i rozwiązanie
Cena zakupu wynosi 1,29 zł. Chcemy na każdej sztuce (czyli jak wiemy z Przykładu 1 – również na całym dealu) zarobić 64,07%. Ile zatem powinna wynosić cena sprzedaży? Umyślnie użyłem sformułowania, które daje pole do interpretacji, bo bardzo często tak jest przedstawiany problem. I to w tym miejscu zwykle zaczynają się „schody”. Chcemy zarobić 64,07% od ceny zakupu czy ceny sprzedaży?
Jeśli mówimy o cenie zakupu, 64,07% jest w tym przypadku narzutem (ang. mark up) a nie marżą(!), czyli na cenę zakupu „narzucamy” 64,07%.
1,29 * 64,07% = 0,83 to jest nasz zysk jednostkowy
1,29 + 0,83 = 2,12 to jest cena sprzedaży
Jak widać, nie jest to cena sprzedaży z Przykładu 1, ponieważ w tym przypadku 64,07% to narzut a nie marża.
Jeśli chcielibyśmy do niej „dojść” należy użyć formuły:
Cena sprzedaży / (1-marża%)
1,29 / (1 – 64,07%) = 3,59
Dla sprawdzenia, wyliczymy zysk 3,59 * 64,07% = 2,3.
W tym miejscu należy wspomnieć, że marża wartościowa i narzut wartościowy są sobie równe.
Ile wynosi zatem narzut procentowy przy cenie zakupu 1,29 i cenie sprzedaży 3,59? Skorzystamy ze wzoru:
Narzut% = (cena sprzedaży – cena zakupu) / cena zakupu
(3,59 – 1,29) / 1,29 = 1,7829 = 178,29%
Interpretacja: na cenę zakupu 1,29 musimy „narzucić 178,29%”, aby zarobić 2,3 zł co jest równoznaczne z marżą na poziomie 64,07%
Wnioski:
Marża procentowa jednostkowa i marża procentowa łączna są sobie równe.
W przypadku marży procentowej odnosimy się do ceny sprzedaży a narzut procentowy odnosi się do ceny zakupu.
W ujęciu procentowym marża na sprzedaży nie może być wyższa niż 100%.
Marża wartościowa i narzut wartościowy są sobie równe.
Marża procentowa to coś innego niż narzut procentowy.
Zagadnienia te poruszamy od podstaw na szkoleniu Młodszy Analityk, zaś rozszerzane są właściwie na wszystkich pozostałych kursach, które znajdziesz w zakładce Oferta Kursów.
